1. Điều kiện khí hậu, đất đai trồng chanh dây
Chanh dây hay còn gọi là chanh leo, lạc tiên, mác mác hoặc mát mát tùy theo địa phương. Đây là một giống cây dạng dây leo phù hợp với khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới. Cây sinh trưởng mạnh ở môi trường nhiều ánh sáng, lượng mưa trung bình trong năm là 1.500mm. Nhiệt độ sinh trưởng thích hợp giao động từ 16-300C. Khí hậu ít gió, không bị sương muối.
Đất trồng chanh dây phải thoát nước tốt, pH của đất từ 5,5 - 6,0; tầng canh tác tối thiểu 50cm. Độ cao so với mặt nước biển là 500 - 1.000m. (Riêng giống chanh dây tím thích hợp với độ cao từ 600 - 800m).
2. Chọn giống chanh dây
Hiện nay bà con chủ yếu trồng 2 giống chanh dây là chanh dây tím và chanh dây vàng.
- Giống chanh dây vàng: Cây sinh trưởng mạnh, ít sâu bệnh, năng suất trung bình, trái chín màu vàng, vị chua, ít thơm, kích thước quả từ vừa đến nhỏ.
- Giống chanh dây tím: Có nguồn gốc chủ yếu từ Đài Loan, năng suất cao, trái chín màu đỏ/tím. Vỏ mỏng, cơm dày, vị ngọt, mùi thơm. Kích thước trái từ vừa đến lớn. Loại này được thị trường ưa chuộng hơn.
Từ những đặc điểm trên, cây chanh dây vàng thường ít được canh tác, chủ yếu sử dụng làm gốc ghép để ghép chồi giống chanh dây tím.
Cây giống có thể được ươm từ hạt hoặc nhân giống bằng các ghép nêm chồi. Giống năng suất nhất và đầu ra được thương lái thu mua nhiều là giống chanh Đài Loan, được nhập khẩu trực tiếp hoặc giống Đài Nông F1 (Đài Nông 1) được nhân giống tại Việt Nam.
Giống nhập khẩu đảm bảo về nguồn gốc nhưng thường hao hụt nhiều do vận chuyển dài ngày từ Đài Loan về Việt Nam. Trong khi giống Đài Nông F1 cũng có chất lượng tương đương nhưng được ươm trồng tại Việt Nam nên chất lượng cây giống tốt hơn, cây con khỏe mạnh, tỷ lệ hao hụt ít.
3. Chuẩn bị đất trồng chanh dây
- Đất trồng chanh dây không yêu cầu quá cao, miễn là đất xốp, thoát nước tốt.
- Trước khi trồng cần dọn sạch cỏ dại, ban đất bằng phẳng để tiện chăm sóc, với đất dốc cần tiến hành đánh các rãnh thoát nước chống xói mòn, rửa trôi.
- Hố trồng chanh dây có kích thước 50 x 50 x 50cm, trộn đều đất mặt với 20kg phân chuồng hoai mục + 0,3 - 0,5kg supe lân + 1 thìa canh chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma + Vôi bột (nếu cần điều chỉnh độ pH của đất cho phù hợp). Hỗn hợp sau khi trộn đều lấp đầy vào hố, ủ 1 tháng trước khi trồng.
4. Mật độ trồng chanh dây
Tùy theo địa hình, khả năng thâm canh, đất tốt hay xấu, kiểu giàn trồng chanh dây… mà trồng theo mật độ thích hợp.
- Mật độ: 1100 cây/ha (khoảng cách hàng x cây: 3 x 3m) hoặc 1.650 cây/ha (khoảng cách hàng x cây: 3 x 2m).
5. Kỹ thuật trồng chanh dây
Thời điểm trồng chanh dây có thể tiến hành quanh năm, tuy nhiên thích hợp nhất là khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 8 dương lịch. Thời điểm này là đầu mùa mưa. Cây sinh trưởng tốt hơn, giảm công tưới tiêu.
Khi trồng dùng dao/kéo cắt bầu nilong hoặc chậu nhựa. Thao tác nhẹ nhàng tránh làm bể bầu. Moi 1 lỗ chính giữa hố, đặt cây vào sao cho mặt bầu bằng mặt đất hoặc cao hơn một chút. Lấp đất và nén nhẹ xung quanh gốc.
Sau khi trồng cần tưới nước ngay để cây không bị héo đồng thời đất được ém kỹ không bị hở rễ. Nếu trồng những ngày nắng cần tiến hành che nắng cho cây bằng lưới nilon đen, tàu lá dừa, cành cây… ít nhất 2 tuần để cây kịp hồi phục.
Mô hình: Chanh dây được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm
6. Kỹ thuật chăm sóc chanh dây
- Tưới nước: Cây chanh dây cần nhiều nước nhưng không chịu được ngập úng, cần thường xuyên kiểm tra độ ẩm và tưới nước kịp thời, đặc biệt là giai đoạn cây nảy chồi sau thu hoạch, giai đoạn cây đậu quả đến lúc thu hoạch quả. Trong mùa khô có thể sử dụng các vật liệu có sẵn ở địa phương như trấu, rơm rạ, xác bèo… để phủ gốc.
- Làm cỏ: Làm cỏ thường xuyên ít nhất 4 - 5 lần 1 năm, thường xuyên giữ vườn trồng thông thoáng, hạn chế được các loại côn trùng, sâu bệnh gây hại. Tăng hiệu quả phân bón.
7. Cắt tỉa cành, tạo tán
Khi cây cao được 0,8 - 1m ta tiến hành bấm ngọn để cây sinh cành thứ cấp. Giữ lại 3 - 5 cành khỏe mạnh, tỏa đều các hướng trên giàn.
Khi cây bắt đầu phủ giàn, cần thường xuyên cắt tỉa các cành yếu, cành có dấu hiệu sâu bệnh. Trong mùa mưa cần vặt bỏ các lá già, lá sát gốc, vừa tăng khả năng quang hợp, gây ức chế giúp cây ra nhiều hoa hơn, hạn chế được sâu bệnh ẩn nấp.
8. Thu hoạch và bảo quản chanh dây
Tùy vào tốc độ sinh trưởng của cây, sau 4 - 6 tháng cây bắt đầu ra hoa đậu quả. Từ lúc đậu quả đến khi thu hoạch là khoảng 3 tháng.
Bắt đầu thu hoạch khi quả bắt đầu chuyển sang màu hồng, tím nhạt (Với giống chanh dây tím). Nên thu hoạch đồng loạt khi tỷ lệ trái chín trên 70%. Giúp năng suất vụ sau ổn định hơn.
Khi thu hoạch cần tiến hành các biện pháp đảm bảo quả không bị trầy xước, bầm dập giảm giá trị thương phẩm. Nếu có điều kiện nên phân loại riêng quả loại 1 và quả loại 2./.