Ảnh: Báo NNVN
1. Đặc điểm nhận dạng
- Trứng có hình cầu, đường kính 0,75 mm. Trứng mới đẻ có màu xanh, sau đó chuyển sang màu trắng sữa, trước khi nở chuyển sang màu nâu nhạt.
- Sâu non có 6 tuổi, tuổi 1-2 cơ thể màu xanh nhạt - vàng nhạt là phổ biến. Khi sâu non phát triển tuổi 3-6 có màu nâu xám - nâu sẫm với các sọc dọc thân. Tùy theo môi trường thức ăn, sâu non có màu nâu nhạt - xanh đen. Kích thước sâu non tuổi 1 dài khoảng 0,5 mm, lên tuổi 3 sâu non dài 6-9 mm; tuổi 6 đẫy sức sâu non dài 30-40 mm.
- Trên trán sâu non tuổi lớn nhìn rõ hình chữ Y ngược màu vàng, mặt lưng màu đen với lông cứng dài. Trên mặt lưng đốt bụng cuối có bốn đốm đen được sắp xếp thành hình vuông (trong khi các đốt khác có 4 đốm đen xếp thành hình thang).
- Nhộng sâu keo mùa thu dạng nhộng bọc, màu nâu cánh dán sáng bóng. Nhộng đực dài 13-15 mm, còn nhộng cái dài 16-17 mm. Đốt bụng cuối cùng có 2 gai.
- Trưởng thành đực có chiều dài trung bình 16 mm, sải cánh trung bình 37 mm. Phần cánh trước lốm đốm nâu nhạt, xám với một đốm hình bầu dục màu xám trắng - vàng rơm. Cánh trước của trưởng thành cái không có hoa văn rõ ràng.
2. Đặc điểm phát sinh gây hại
- Chỉ pha sâu non mới gây hại trên cây trồng, trong đó sâu non tuổi 1-2 ăn biểu bì ở mặt dưới của lá non gây ra các vêt hình vuông hoặc hình chữ nhật màu trăng đặc trưng. Sâu non tuổi lớn hơn ăn khuyết lá, bẹ lá tạo thành các lỗ lớn như “cửa số”.
- Sâu thường gây hại nặng trên ruộng ngô từ giao đoạn cây con đến ngô đạt 5 - 7 lá.
3. Biện pháp quản lý và phòng trừ
- Biện pháp canh tác: Làm sạch cỏ dại xung quanh vườn trồng ngô đề hạn chế nơi trú ẩn của sâu. Làm đất rồi phơi đất khô để ấu trùng, nhộng trong đất chết hoặc dễ dàng bị thiên địch tiêu diệt. Luân canh ngô — lúa nước ngay sau vụ ngô để diệt nhộng trong đất. Làm đất kỹ cũng góp phân diệt nhộng trong đất.
- Biện pháp thủ công: Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, đặc biệt ở giai đoạn ngô 3-6 lá để phát hiện ổ trứng, ngắt tiêu hủy. Sử dụng tro bếp hoặc nước xà phòng loãng đồ vào nõn ngô diệt sâu non.
- Biện pháp sinh học: Hạn chế sử dụng thuốc BVTV hóa học để bảo vệ thiên địch của sâu keo mùa thu. Sử dụng chế phẩm nắm xanh, nắm trắng, vi khuẩn Bt, virus NPV để phun trừ khi sâu tuổi nhỏ. Nhân thả ong ký sinh trứng (ong mắt đỏ, ...), các loài bắt mồi ăn thịt như bọ đuôi kìm để kiểm soát sâu non mới nở - tuổi nhỏ.
- Biện pháp bẫy, bả: Bẫy bả, bẫy đèn bằng cách sử dụng bẫy dính màu vàng có pheromone giới tính, bẫy bả chua ngọt hoặc bẫy đèn để diệt trưởng thành. Hoặc bẫy cây trồng theo cách trên cánh đồng trồng ngô, cần trồng xen một số diện tích cỏ voi, ngô nếp sớm hơn so thời vụ chung để dẫn dụ trưởng thành đến đẻ trứng. Sử dụng bẫy diệt trưởng thành, ngắt ổ trứng và phun trừ sâu non trên các diện tích bẫy cây trồng.
- Biện pháp hóa học: Sử dụng các hoạt chất thuốc BVTV được phép sử dụng để phun trừ khi sâu đa số tuổi 1-3 (giai đoạn ngô 3-6 lá), phun sáng sớm hoặc chiều mát. Sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng. Trường hợp Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam chưa có thuốc trừ sâu keo mùa thu thì theo hướng dẫn của Cục BVTV.
4. Cập nhật danh mục hoạt chất phòng trừ sâu keo mùa thu (Danh mục tạm thời)
Hiện nay, trong Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam ban hành kèm theo Thông tư số 03/2018/TT-BNNPTNT ngày 9/2/2018 và Thông tư số 13/2018/TT-BNNPTNT ngày 8/10/2018 chưa có thuốc được đăng ký để phòng trừ sâu keo mùa thu.
Do đó, để phòng trừ kịp thời và hiệu quả loài sâu hại này, Cục Bảo vệ thực vật đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các cơ quan chuyên môn sử dụng tạm thời các loại thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ sâu keo mùa thu. Danh sách các hoạt chất phòng trừ sâu keo mùa thu:
|
TT
|
Hoạt chất
|
Liều lượng
(ga.i/ha)
|
Thời điểm phun
|
|
1
|
Bacillus thuringiensis
|
300 - 500
|
Phun 2 lần, cách nhau 7 ngày. Phun thuốc khi sâu mới xuất hiện, tuổi 1-2. Lượng nước phun 400- 600 lít/ha. Phun theo hàng ướt đều 2 mặt lá và nách lá.
|
|
2
|
Spinetoram
|
30 - 36
|
Phun giai đoạn cây có 4 đến 6 lá thật khi sâu mới xuất hiện ở tuổi 1-2. Phun 2 lần, cách nhau 10 - 12 ngày, lượng nước phun 400-600 lít/ha. Phun theo hàng ướt đều 2 mặt lá và nách lá.
|
|
3
|
Indoxacarb
|
75
|
Phun giai đoạn cây có 4 đến 6 lá thật khi sâu mới xuất hiện tuổi 1-2. Phun 2 lần, cách nhau 10-12 ngày, lượng nước phun 400 - 600 lít/ha. Phun theo hàng ướt đều 2 mặt lá và nách lá.
|
|
4
|
Lufenuron
|
30
|
Phun giai đoạn cây có 4 đến 6 lá thật khi sâu mới xuất hiện tuổi 1-2. Phun 2 lần, cách nhau 10-12 ngày, lượng nước phun 400-600 lít/ha. Phun theo hàng ướt đều 2 mặt lá và nách lá.
|
Các loại thuốc bảo vệ thực vật này chỉ được phép sử dụng phòng trừ sâu keo mùa thu trong thời gian tối đa là 31/12/2019. Cục Bảo vệ thực vật sẽ khuyến khích các doanh nghiệp đăng ký thuốc để phòng trừ sâu keo mùa thu vào Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam./.