Trong những năm gần đây (nhất là 2 năm 2018-2019), tình hình dịch bệnh gia súc, gia cầm phát sinh và diễn biến khá phức tạp, gây tổn thất lớn cho ngành chăn nuôi trên địa bàn toàn tỉnh Quảng Nam..

          Theo báo cáo của ngành Chăn nuôi và Thú y, tính đến cuối tháng 02/2020, mặc dù cả tỉnh không phát sinh thêm ổ dịch Cúm gia cầm mới; bệnh Dịch tả lợn Châu Phi tuy đã  được kiểm soát nhưng vẫn còn dây dưa ở nhiều địa phương;  bệnh Lở mồm long móng xảy ra rãi rác, lẻ tẻ nhưng đã được chính quyền địa phương và ngành chuyên môn phát hiện xử lý kịp thời, không lây lan thành dịch. Tuy nhiên, trong điều kiện thời tiết khí hậu biến đổi thất thường, cộng với thực trạng chăn nuôi, mua bán, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ... như hiện nay thì nguy cơ dịch bệnh trên đàn gia súc, gia  cầm phát sinh, lây lan và có ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, nhất là bệnh cúm gia cầm là rất cao.

          Để từng bước kiểm soát tiến tới chủ động khống chế được các dịch bệnh trên gia súc, gia cầm thì cần áp dung đồng bộ các biện pháp khác nhau. trong đó việc khuyến cáo, hướng dẫn người dân áp dụng qui trình "Chăn nuôi an toàn sinh học" có ý nghĩa rất quan trọng.  

          “Chăn nuôi an toàn sinh học” là việc áp dụng đồng bộ các biện pháp nhằm ngăn ngừa sự tiếp xúc của vật nuôi với các mầm bệnh. Để thực hiện "Chăn nuôi an toàn sinh học" thành công thì ngoài khâu kiểm soát chặt chẽ con giống, thức ăn, nguồn nước, con người và phương tiện ra vào khu chăn nuôi, công tác tiêm phòng, tăng cường chăm sóc nuôi dưỡng... cần chú trọng việc vệ sinh, sát trùng chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi một cách thường xuyên.

          Các mầm bệnh (các vi sinh vật gây bệnh) có rất nhiều trong môi trường. Chúng sống và phát triển mạnh trong những điều kiện nhất định về nhiệt độ và ẩm độ. Chúng cũng dễ dàng bị tiêu diệt khi gặp điều kiện bất lợi. Vì vậy, để hạn chế sự phát triển của mầm bệnh, đảm bảo “Chăn nuôi an toàn” cần xây dựng chương trình vệ sinh, sát trùng chuồng nuôi và các dụng cụ chăn nuôi. Chương trình vệ sinh, sát trùng cần phải bao gồm tất cả các khu vực trong, ngoài chuồng nuôi kể cả khu vực bảo quản thức ăn và tất cả các dụng cụ chăn nuôi. Tần suất áp dụng tùy thuộc vào quy trình và phương thức chăn nuôi. Cần có sổ sách theo dõi ghi chép chương trình vệ sinh, sát trùng (thời gian, loại thuốc, nồng độ pha …).

          Để bảo vệ đàn gia súc, gia cầm không bị tấn công bởi dịch bệnh, nhất là đối với những nơi có nguy cơ cao, chúng tôi xin khuyến cáo người chăn nuôi tích cực áp dụng qui trình vệ sinh, sát trùng chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi, với những nội dung sau:

          * Về nguyên tắc của khâu vệ sinh, sát trùng:

          - Phải luôn luôn làm sạch tất cả phân và các chất bẩn, chất thải trong chăn nuôi. Khi có phân là có vi sinh vật gây bệnh tồn tại, đặc biệt là các vi sinh vật có sức sống tốt ngoài cơ thể con vật.

          - Chỉ dùng thuốc sát trùng sau khi đã làm sạch bề mặt (nền, tường và vách ngăn chuồng, dụng cụ thiết bị chăn nuôi...).

          - Phải để khô hoàn toàn chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi sau khi dùng thuốc sát trùng vì vi sinh vật gây bệnh không thể sống trong môi trường khô.

          * Quy trình vệ sinh, sát trùng

          Mặc dù khâu vệ sinh, sát trùng chuồng trại chăn nuôi thời gian gần đây đã được quan tâm, nhưng cũng chưa phát huy được tác dụng. Chủ yếu chỉ được thực hiện thông qua các đợt phòng, chống dịch. Đa số các cơ sở chăn nuôi (nhất là chăn nuôi gia trại và hộ gia đình) chưa sử dụng hoặc có sử dụng nhưng chưa đúng qui trình, hiệu quả đem lại rất thấp.

          Để công tác vệ sinh, sát trùng trong chăn nuôi đạt hiệu quả cao, cần thực hiện đúng và đủ theo 5 bước sau:

          Bước 1- Làm sạch chất hữu cơ trước khi rửa

          Hầu hết các thuốc sát trùng không có tác dụng diệt khuẩn nếu dụng cụ được sát trùng không sạch sẽ. Đất, rơm, trấu, sữa, máu, phân... gây bất hoạt (mất tác dụng) thuốc sát trùng. Trước khi rửa bằng nước cần dùng chổi, xẻng hoặc các dụng cụ thích hợp làm sạch các chất hữu cơ bám trên nền chuồng, tường chuồng, trên bề mặt các dụng cụ chăn nuôi…

          Bước 2 – Rửa sạch bằng nước

          Sau khi vệ sinh cơ học các chất hữu cơ, tiến hành rửa sạch bằng nước. Đối với dụng cụ, sàn, vách ngăn… bị chất bẩn bám chặt bề mặt lâu ngày, cần ngâm nước 1-3 ngày trước khi rửa. Đối với một số chỗ khó rửa (các góc, khe hở nhỏ …) phải dùng vòi xịt nước áp suất cao bằng hơi.

Phun xịt nước bằng vòi áp lực cao để rửa chuồng và dụng cụ chăn nuôi

          Bước 3 – Tẩy bằng xà phòng, nước vôi hoặc thuốc tẩy

          Dùng nước xà phòng, nước vôi 30% hoặc thuốc tẩy rửa để phun, dội rửa lên nền hoặc ngâm các dụng cụ chăn nuôi.

          Bước 4 – Sát trùng bằng thuốc sát trùng

          Dùng thuốc sát trùng với liều lượng phù hợp. Cần kiểm tra độ pH nguồn nước trước khi pha loãng. Không được dùng nước cứng để pha thuốc sát trùng vì sẽ làm giảm hoặc làm mất tác dụng của thuốc sát trùng. Dùng nước có nhiệt độ phù hợp để pha loãng thuốc sát trùng.

          Lưu ý về thời hạn dùng thuốc và thời hạn dùng dung dịch thuốc sát trùng đã pha loãng. Cần đảm bảo đủ thời gian cho thuốc tiếp xúc với dụng cụ được sát trùng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Đối với đa số các loại vi rút, do có cấu tạo vỏ ngoài cùng chủ yếu là bằng lớp màng lipid rất khó bị phá vở, nên cần dùng các loại hóa chất chuyên dùng để ngâm rửa dụng cụ lâu hơn hoặc phun thấm đẩm bề mặt mới có thể  tiêu diệt được.

          Khi phun thuốc sát trùng, phải mặc quần áo bảo hộ lao động. Phun theo hướng gió để đảm bảo an toàn.

Phun thuốc sát trùng trực tiếp lên gia súc, gia cầm, chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi

          Bước 5 – Để khô

          Sau khi khử trùng bằng thuốc, cần phải để khô dụng cụ và trang thiết bị trước khi đưa vào sử dụng (tốt nhất là phơi cho khô dưới ánh nắng mặt trời). Với chuồng nuôi, thời gian để khô trước khi thả gia súc, gia cầm vào là 1-2 ngày, không được để khô dưới 12 giờ.