Hình 1: Vườn mía tím của hộ gia đình chị Trần Thị Hương - Thôn 2 xã Trà Giang

Cây mía tím (mía mưng) có vỏ tím, ruột trắng, ăn ngọt, mềm, là cây trồng được một số hộ dân sinh sống tại thôn 2 xã Trà Giang đưa giống từ tỉnh Thanh Hóa về trồng thử nghiệm, thời gian đầu các hộ dân trồng mỗi hộ vài bụi để ăn trong gia đình. Qua việc trồng thử nghiệm trên các bãi đất màu mỡ, phù sa ven sông, suối cho thấy loài cây này có khả năng chịu ngập úng trong mùa mưa lũ, lại cho năng suất, chất lượng cao và giá trị thu nhập cao gấp nhiều lần so với trồng các loại rau màu và cây keo trên cùng một chân đất. Thấy hiệu quả, người dân đã từng bước nhân rộng vùng trồng ra hàng chục héc ta trên các bãi bồi ven sông, ven suối...

Hình 2: Vườn mía tím thôn 2 xã Trà Giang được thiết kế trồng theo hàng, theo hướng

Chị Trần Thị Hương - Thôn 2 xã Trà Giang là một trong những hộ gia đình trồng mía tím lâu năm cho biết: “Về trồng mía hàng năm thường cứ tháng riêng bắt đầu trồng và cuối năm thì thu hoạch vì lắng đường trong cây mía nên ăn rất ngọt. Cũng nhờ cây mía tím mà hiện nay, gia đình tôi đã có cuộc sống ổn định, con cái được ăn học đàng hoàng”. Một năm thu hoạch được 1 vụ, mùa nắng, thương lái trên vùng Trà My và Tiên Phước, Tam Kỳ, Đà Nẵng… đưa xe tới thu mua tại ruộng có giá bán 10.000 - 15.000 đồng/cây (giá thị trường từ 20.000 - 25.000 đồng/cây). Sau khi trừ chi phí giống, phân bón, nhân công, mỗi ha (héc ta) mía cho lợi nhuận từ 120 - 150 triệu đồng/năm. Giá trị từ trồng mỗi ha mía tím cao gấp 4 - 5 lần so với trồng mỗi ha cây keo nguyên liệu giấy, nhưng chỉ mất 10 - 12 tháng từ khi trồng tới thu hoạch, còn trồng cây keo thì mất tới 4 - 5 năm.

Hình 3: Sản phẩm phụ cây mía tím sau thu hoạch là nguồn thức ăn chính cho trâu, bò

“Sản phẩm phụ của cây mía được tận dụng để làm nguyên liệu ủ phân hữu cơ bón cho cây mía, làm đệm lót chuồng gia súc vào mùa động và là nguồn thức ăn chăn nuôi trâu, bò ở nơi đây” Chị Hương chia sẻ thêm.

Ông Lê Văn Dũng - Phó chủ tịch UBND xã Trà Giang cho biết: Diện tích đất trồng mía tím của xã hiện nay trên 10ha, với trên 10 hộ dân thôn 2 tham gia trồng, trong đó hộ trồng nhiều nhất từ 1 - 2 ha. Xã chọn cây mía tím để xây dựng thương hiệu sản phẩm bản địa, khuyến khích người trồng mía cần liên kết tạo chuỗi giá trị, không chỉ bán lẻ mía cây mà cần chế biến sâu, đầu tư thêm máy róc vỏ mía, máy thái mía thành khúc nhỏ, đầu tư bao bì, hộp đạt chuẩn, gắn nhãn mác để đưa sản phẩm vào siêu thị, cửa hàng sạch. Những năm gần đây, do nhu cầu tiêu dùng tăng nhanh, các vùng trồng mía tím có xu hướng mở rộng diện tích, áp dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng của cây mía. Tuy nhiên, do sản xuất manh mún, chưa có quy hoạch thành vùng sản xuất tập trung và việc tiêu thụ vẫn theo kiểu “cầu cần thì có cung” nên giá trị thu nhập chưa phù hợp. Điều đó thể hiện rõ hơn khi cứ đến kỳ thu hoạch, các thương lái đến từng nhà mua mía chở về các tỉnh và thành phố để bán lẻ. Nguyên nhân chưa quy hoạch được những vùng sản xuất hàng hóa lớn, tập trung; chưa có công nghệ bảo quản, chế biến để mía tím sử dụng được trong thời gian kéo dài; việc liên kết trồng, tiêu thụ sản phẩm nhằm mang lại hiệu quả cao hơn cho người trồng mía./.