Tuy nhiên, diện tích đã được chuyển đổi hoàn toàn từ cây lúa nước sang cây trồng cạn như ngô, lạc, mè, đậu xanh … còn rất ít, năm 2012 toàn tỉnh mới thực hiện được 300 ha, năm 2014 chuyển đổi được 441 ha, trong năm 2015 chuyển đổi được trên 650 ha… Đến nay, toàn tỉnh có trên 1.400 ha đất lúa chuyển sang cây trồng khác. Tại một số diện tích có điều kiện, nông dân đã thực hiện việc luân canh cây trồng đem lại hiệu quả cao. Diện tích luân canh cây trồng khoảng trên 5.000 ha. Hầu hết các mô hình chuyển đổi đều có hiệu quả cao hơn sản xuất lúa.

Từ năm 2003 đến nay, Sở Nông nghiệp & PTNT đã điều tra, đánh giá và khuyến cáo các mô hình chuyển đổi, hệ thống canh tác cho từng chân đất.

 - Dưa hấu Đông xuân (ĐX) - Dưa hấu Xuân hè (XH) - Lúa Hè thu/ Ngô Thu Đông: Có tổng thu, thu nhập và lãi cao hơn 2 vụ lúa lần lược 6,2 và 13 lần (Mô hình lãi 238 triệu đồng/ 2 vụ lúa lãi 18 triệu đồng/ha). Mô hình hiện thực hiện trên 1.000 ha/năm tập trung các địa phương: Phú Ninh, Thăng Bình, Duy Xuyên, Điện Bàn, Đại Lộc, Núi Thành.

- Ngô ĐX (Thuần hoặc xen đậu cove) - Ngô HT (Thuần hoặc xen đậu cove): Chuyển hẵn sang thâm canh 2 vụ Ngô (sử dụng các giống ngô lai cao sản), trồng thuần hoặc xen giữa 2 vụ ngô  2-3 vụ đậu (cove, đậu xanh) hiệu quả cao hơn lúa từ 2 - 4 lần. Mô hình này tương đối bền vững (vì nhu cầu ngô trong nước cao), mô hình nhân rộng ở các huyện cánh Bắc của tỉnh: Đại Lộc, Điện Bàn, Duy Xuyên.

- Ngô ĐX/Lạc ĐX – Lúa Hè Thu: Trên chân đất lúa có chủ động nước, mô hình có thu nhập cao hơn sản xuất 2 vụ lúa 1,5 lần/ ha và lãi ròng cao hơn 2,7 – 3,0 lần/ ha (cao hơn 30,4 – 37,9 triệu đồng/ ha).

- Ngô ĐX - Lạc Hè thu (trồng thuần hoặc xen đậu xanh): Trên chân đất thịt trung bình - cát pha (đất thịt nặng sản xuất Lạc HT gặp nhiều khó khăn), mô hình có thu nhập cao hơn 2 vụ lúa 1,8 lần và lãi cao hơn 4,7 lần. Đây là MH khá bền vững.

- Lạc ĐX - Ngô HT (Thuần hoặc xen đậu cove): Trên chân đất cao ráo, sản xuất Lạc ĐX sẽ cho năng suất cao hơn Lạc HT, vì vậy Mô hình có hiệu quả hơn MH: Ngô ĐX và Lạc HT (cụ thể lãi 87 triệu đồng so với 76 triệu đồng) và tất nhiên cao hơn 2 vụ lúa đến 4,2 lần. Đây là mô hình có tính bền vững tương đối cao.

- Ngô ĐX - Rau, đậu HT, Thu Đông (TĐ): Mô hình có thể thực hiện trên nhiều chân đất có thành phần cơ giới khác nhau miễn sao có điều kiện thoát nước tốt. Mô hình cho thu nhập cao hơn 2 vụ lúa 3 lần và lãi cao hơn 6 lần.

- Chuyên canh cây chuối lùn: Từ vài chục ha trình diễn năm 2002 - 2004 đến nay lên đến hàng trăm ha (riêng huyện Đại Lộc hơn 600 ha): Cây chuối lùn dễ trồng, đầu tư thâm canh tương đối (có thể chịu ngập lụt trong thời gian 5-7 ngày), cho tổng thu trên 100 triệu đồng/ha/năm, trong khi chi phí gần 28 triệu đồng, lãi trên 72 triệu đồng/ha/năm, cao hơn sản xuất 2 vụ lúa 4 lần (gần 54 triệu đồng). Tuy nhiên, cũng như các mô hình rau, quả thực phẩm, sản phẩm chuối thường bấp bênh về thị trường. Với diện tích hiện có chỉ nên mở rộng thêm vài chục ha tại những địa phương thuận tiện về đất đai, giao thông. Hiện nay, nhiều ruộng chuối lùn đang bị bệnh nặng, diện tích đang có xu hướng giảm. Nhu cầu giống chuối sạch bệnh (chuối nuôi cấy mô) cho sản xuất là lớn.

- Chuyên canh rau các loại: Tùy vào thành phần cơ giới mà bố trí rau ăn lá hay ăn quả, tuy nhiên lợi thế từ chân đất lúa chuyển đổi (thường là đất thịt trung bình đến  thịt nhẹ) nên có thể bố trí đa dạng các loại rau từ ăn lá, đến ăn quả; mô hình này trên vài trăm ha, chủ yếu tập trung các địa phương cánh Bắc của tỉnh. Mô hình cho thu nhập 150 triệu đồng/ha/năm cao hơn 2 vụ lúa 3,5 lần và lãi 114 triệu đồng, cao hơn 2 vụ lúa 6 lần. Như đã phân tích ở trên, mô hình này có tính bền vững thấp, tập trung sản xuất những vùng đang có truyền thống sản xuất rau và chỉ mở rộng những vùng đã được quy hoạch, nông dân được đào tạo, tập huấn.

- Lúa ĐX – Sắn thâm canh: Tổng thu đạt 50 - 55 triệu đồng/ ha, Lãi ròng đạt 30-35 triệu đồng/ ha, cao gấp 3,5 - 4 lần so với sản xuất lúa 1 vụ (sản xuất lúa có lãi khoản 8 triệu đồng/ vụ/ ha) trên cùng chân đất. Mô hình gắn kết được với Công ty cổ phần Fococev Quảng Nam bao tiêu toàn bộ sản phẩm.

          - Lạc ĐX xen sắn, có gắn kết với doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm: tổng thu đạt trên 128 triệu đồng/ha; lãi ròng đạt 44 triệu đồng/ha, cao hơn sản xuất lúa trên cùng chân đất 2,7 lần (sản xuất 2 vụ lúa chỉ đạt 16 triệu đồng/ha, chưa kể sản xuất lúa vụ HT thường bấp bênh do thiếu nước tưới).

          Mô hình đã liên kết được với Công ty CP Focosev hỗ trợ giống sắn đầu vào và bao tiêu sản phẩm đầu ra. Ngay từ đầu vụ, Công ty đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với nhóm hộ, giá bảo hành.

* Để các mô hình chuyển đổi thành công và đạt hiệu quả cao cần phải chú trọng các giải pháp sau:

- Công tác quy hoạch, kế hoạch

Trên cơ sở Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của Tỉnh, UBND các huyện cần có quy hoạch, kế hoạch cụ thể cho từng địa phương gồm vùng, quy mô phát triển, chuyển đổi các loại cây trồng. Theo đó có kế hoạch phát triển cơ sở hạ tầng, chính sách đầu tư phát triển, thị trường...

- Giải pháp về khoa học kỹ thuật

 + Tiếp tục xây dựng và chuyển giao các mô hình chuyển đổi cây trồng đã thành công để nông dân tham khảo và áp dụng.

+ Ứng dụng nhanh các kết quả nghiên cứu về giống, đưa nhanh các giống cây trồng ngắn ngày, năng suất cao, chất lượng tốt, có khả năng chống chịu cao (thời tiết bất lợi và sâu bệnh), thích nghi với điều kiện biến đổi khí hậu (chịu hạn, chịu mặn...) vào sản xuất.

- Giải pháp về cơ chế chính sách

+ Thúc đẩy, tạo mối liên kết chặt chẽ giữa nông dân với các doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm nhằm tạo ra những liên kết bền vững trong sản xuất- tiêu thụ. Có chính sách ưu đãi đối với các doanh nghiệp xây dựng nhà máy chế biến, tiêu thụ sản phẩm ngô, lạc, mè, dưa hấu...từ nguồn sản xuất trong nước.

+ Tổ chức lại các ngành hàng để tối đa hoá lợi nhuận cả chuỗi giá trị, hài hoà lợi ích giữa nông dân, nhà chế biến, xuất khẩu.

+ Hỗ trợ cho xây dựng cơ sở hạ tầng các vùng dự kiến chuyển đổi cơ cấu cây trồng: Quan trọng nhất là xây dựng hệ thống thuỷ lợi, thoát tiêu nước tốt là điều kiện rất cần thiết trong việc chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng cạn.

+ Hỗ trợ xây dựng các mô hình khuyến nông, tập huấn kỹ thuật cho người dân; Hỗ trợ giống để nông dân mạnh dạn chuyển đổi.

+ Đẩy mạnh phát triển hợp tác xã, Tổ hợp tác, các tổ chức đại diện của nông dân trong lĩnh vực sản xuất trồng trọt để liên kết với các doanh nghiệp trong sản xuất, chế biến, bảo quản tiêu thụ theo chuỗi giá trị.

+ Kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp thực hiện theo chuỗi giá trị, khuyến khích doanh nghiệp thuê đất lâu dài của nông dân, nhất là những vùng nông dân không còn mặn mà với sản xuất nông nghiệp.