Giảng đường của các lớp học FFS chính là cánh đồng hay ruộng vườn của người nông dân- Đối với công tác khuyến nông, hiện có nhiều phương pháp để đưa kiến thức đến với nông dân một cách hiệu quả, thiết thực, trong đó, phương pháp lớp học hiện trường (FFS) đã chứng tỏ tính ưu việt khi phát huy được tính sáng tạo, chủ động trong học tập của học viên, giúp bà con dễ nhớ kiến thức, nhanh thành thạo tay nghề và tự tin áp dụng vào sản xuất.
Thực chất FFS là phương pháp khuyến nông theo nhóm, là quá trình học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm để nông dân tự xác định phương thức sản xuất phù hợp với điều kiện gia đình và thổ nhưỡng của địa phương. Nguyên tắc của FFS là lấy người học làm trung tâm, tức là nâng cao kiến thức dựa trên kinh nghiệm có sẵn của bà con, giáo viên đưa ra những kiến thức mới để học viên tự khám phá ý tưởng và kiến thức mới. Đây chính là sự giao tiếp hai chiều, giáo viên hướng dẫn, hỗ trợ tạo điều kiện để học viên trao đổi kinh nghiệm, kiến thức đã có và bổ sung, thảo luận các kiến thức, tiến bộ kỹ thuật. Chính vì quan điểm lấy người học làm trung tâm nên giáo viên trình bày lý thuyết ít hơn, thay vào đó là tôn trọng và đánh giá cao ý kiến phát biểu của học viên, biến lớp học thành nơi trao đổi kinh nghiệm và thảo luận chuyên sâu. Bắt đầu áp dụng ở nước ta từ năm 1992, với sự tài trợ của Tổ chức Nông - Lương Liên Hợp quốc, phương pháp khuyến nông FFS đã mang lại những kết quả thiết thực, góp phần thay đổi phương thức canh tác lạc hậu của nông dân.
Thực hiện chương trình đào tạo cho nông dân trong khuôn khổ hợp phần 3: Hỗ trợ thực hành nông nghiệp thông mình thích ứng với biến đổi khí hậu - Dự án thành phần cải thiện nông nghiệp có tưới tỉnh Quảng Nam thuộc dự án “Cải thiện nông nghiệp có tưới” vay vốn WB. Từ tháng 12 năm 2014 đến tháng 10 năm 2016, Trung tâm Khuyến nông Quảng Nam đã phối hợp với các địa phương tổ chức 30 lớp tập huấn đồng ruộng FFS cho hơn 900 học viên là nông dân trên địa bàn tỉnh thuộc 5 xã: Tam Phước (Phú Ninh), Bình Chánh (Thăng Bình), Quế Xuân (Quế Sơn), Đại Cường và Đại Minh (Đại Lộc) trên các cánh đồng mẫu sản xuất các loại cây trồng chủ lực: lúa, ngô, lạc, dưa hấu, cây ớt, đậu đõ, các loại rau...
Vè phương pháp, lớp học được thực hiện trên cơ sở tích hợp các loại hình: học tập lý thuyết, thảo luận đánh giá, kết hợp với thực hành trên ruộng thực nghiệm và tham quan mô hình sản xuất tiên tiến. Thời gian học tập của lớp học gắn liền với chu kỳ sản xuất của cây trồng để giúp học viên có điều kiện tiếp cận với thực tế. Với cơ cấu thời gian học thực hành chiếm 70% tổng lượng thời gian của khóa học đã tạo điều kiện cho học viên được cọ sát, rèn tay nghề một cách thuần thục hơn.
Về nội dung học tập, các lớp tập huấn tập trung trang bị những nội dung như sau: Về đặc điểm các giống cây trồng mới nhấn mạnh những ưu, nhược điểm và những biện pháp canh tác chính cần lưu ý cho từng giống; Các kỹ thuật mới trong canh tác cây trồng. Trong đó, hướng dẫn kỹ về chọn giống chất lượng; kỹ thuật sử dụng các chế phẩm vi sinh để xử lý phân chuồng, phế phụ phẩm nông nghiệp thành phân hữu cơ vi sinh bón cho cây trồng và sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý phế phụ phẩm từ cây trồng thành phân hữu cơ vi sinh và tăng cường lượng phân hữu cơ vi sinh bón cho ruộng; Điều tra phân tích hệ sinh thái đồng ruộng, xử lý đồng ruộng theo thực tế ruộng học tập; Sinh lý cây trồng qua các giai đoạn và các tác động cần thiết trong mỗi giai đoạn; Tưới nước tiết kiệm cho cây trồng; Quản lý cây trồng tổng hợp ICM; Quản lý dịch hại tổng hợp IPM, nhưng nhấn mạnh tổ chức các tổ dịch vụ trong sản xuất và BVTV; Thu hoạch, sơ chế, sấy, bảo quản; Lập kế hoạch sản xuất, hạch toán hiệu quả kinh tế ...
Qua thời gian hơn 2 năm triển khai các lớp tập huấn FFS tại các địa phương, kết quả mang lại được đánh giá là rất thành công. Cụ thể, các lớp học gắn với các mô hình thực nghiệm đã cho hiệu quả thuyết phục. Điển hình như:
- Đối với mô hình Trồng ngô lai tiên tiến, tổng thu mô hình thực hành cao hơn ruộng đại trà 220,000 đồng/ sào; Thu nhập của mô hình đạt 1,103,000 đồng/sào cao hơn 260,500 đồng sào so với sản xuất đại trà. Tuy nhiên, lãi ròng mô hình thực hành đạt 480,500 đồng/sào, cao hơn gấp 2,26 lần (470,500 đ/ 212,500 đồng/ sào), chệnh lệch so với đại trà 268,000 đồng/ sào.
- Mô hình trồng đậu xanh, tổng thu mô hình thực hành cao hơn ruộng đại trà 840.000 đồng/ sào; Thu nhập cao hơn 880.000 đồng sào. Tuy nhiên, lãi ròng mô hình thực hành đạt 2.100.000 đồng/sào, cao hơn gấp 1,72 lần (2.100.000 đ/ 1.220.000 đồng/ sào), chệnh lệch so với đại trà 880.000 đồng/ sào.
- Mô hình sản xuất thâm canh lúa tiên tiến, tổng thu mô hình thực hành cao hơn ruộng đại trà 110,000 đồng/ sào; Thu nhập (Nếu tính như bà con nông dân là lấy công làm lãi) thì thu nhập mô hình đạt 1,015,000 đồng/sào cao hơn 190,000 đồng sào. Tuy nhiên, lãi ròng mô hình thực hành đạt 365,000 đồng/sào, cao hơn gấp 2,08 lần (365,000 đ/ 175,000 đồng/ sào), chệnh lệch so với đại trà 190,000 đồng/ sào.
- Mô hình thâm canh lạc tổng hợp, tổng thu mô hình đạt 2,760,000 đồng/ sào, nếu so với sản xuất lúa trên cùng chân đất, mô hình cao hơn 1,165,000 đồng/ sào. Thu nhập (Nếu tính như bà con nông dân là lấy công làm lãi) thì thu nhập mô hình đạt 1,945,000 đồng/ sào, cao hơn đại trà 1,76 lần (1,945,000 đ/ 1,105,000 đ/ sào). Lãi ròng mô hình đạt 1,045,000 đồng/ sào, cao hơn đại trà gấp 2,2 lần (1,045,000 đ/475,000 đ/ sào). Chênh lệch lãi ròng cao hơn 570,000 đồng/ sào/vụ so với sản xuất lúa đại trà trên cùng chân đất.
- Mô hình sản xuất dưa hấu theo hướng VietGAP,tổng thu mô hình thực hành đạt 4,480,000 đồng/ sào, cao hơn sản xuất đại trà 640,000 đồng/ sào. Thu nhập mô hình đạt 3,415,000 đồng/sào, cao hơn sản xuất đại trà 1,15 lần (3,415,000 đồng/2,975,000 đồng/ sào) so với sản xuất đại trà. Lãi ròng mô hình đạt 1,590,000 đồng/ sào, cao gấp 1,7 lần (1,590,000 đồng/925,000 đồng/ sào) so với sản xuất đại trà, chênh lệch cao hơn so với sản xuất đại trà 665,000 đồng/ sào.
Ngoài ra, một số mô hình thực nghiệm khác trong các lớp học đồng ruộng đều cho kết quả vượt trội ruộng sản xuất đại trà trong vùng tổ chức lớp học.
Điều đáng được ghi nhận nữa là thông qua các lớp học, học viên tiếp thu được các TBKT mới và áp dụng vào sản xuất như: Hiểu được đặc điểm của các giống cây trồng, bố trí thời vụ thích hợp; sử dụng chế phẩm sinh học xử lý phân chuồng, phế phụ phẩm nông nghiệp để làm phân bón cho cây trồng... hạn chế bón phân chuồng tươi, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Biết quản lý nước, tưới tiêu tiết kiệm, quản lý dịch hại bằng biện pháp tổng hợp, hoạch toán sản xuất và kiến thức về thị trường tiêu thụ.....
Những học viên tham gia lớp tập huấn FFS không những áp dụng vào sản xuất của gia đình mình mà còn là nhân tố để phổ biến rộng rãi các kiến thức, những tiến bộ khoa học kỹ thuật đến những bà con nông dân khác trong vùng, hình thành một mạng lưới liên kết nông dân với nhau để trao đổi, chia xẻ, hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp ngày càng tốt hơn.
Trên cơ sở kết quả đạt được của các lớp học, trong năm 2017 và những năm đến, từ các nguồn tài trợ của các Dự án, các chương trình khuyến nông địa phương...Trung tâm Khuyến nông sẽ tiếp tục tăng cường triển khai tổ chức các lớp tập huấn đồng ruộng FFS ở các địa phương, với mục tiêu là trang bị kiến thức, đào tạo tay nghề cho nông dân, áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới vào canh tác, mở rộng phát triển sản xuất, phục vụ tích cực chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn Tỉnh.

Học viên lớp học FFS thực hành khâu chuẩn bị đất trồng

Học viên tham gia học lý thuyết
Học viên kiểm tra sâu bệnh, chăm sóc ruộng thực hành
Học viên tiến hành điều tra hệ sinh thái đồng ruộng
|
Bế giảng, cấp chứng chỉ lớp FFS
|
|